Tóm tắt Án lệ

Án lệ số 04 được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua ngày 06 tháng 4 năm 2016 và được công bố theo Quyết định số 220/QĐ-CA ngày 06 tháng 4 năm 2016 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Nguồn án lệ

Quyết định giám đốc thẩm số 04/2010/QĐ-HĐTP ngày 03-3-2010 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất” tại thành phố Hà Nội giữa nguyên đơn là bà Kiều Thị Tý, ông Chu Văn Tiến với bị đơn là ông Lê Văn Ngự.

Khái quát nội dung của án lệ

Trường hợp nhà đất là tài sản chung của vợ chồng mà chỉ có một người đứng tên ký hợp đồng chuyển nhượng nhà đất đó cho người khác, nếu có đủ căn cứ xác định bên chuyển nhượng đã nhận đủ số tiền, người không ký tên biết và cùng sử dụng tiền chuyển nhượng, bên nhận chuyển nhượng đã nhận và quản lý nhà đất đó công khai, người không ký tên không có ý kiến phản đối thì xác định là người đó đồng ý với việc chuyển nhượng.

Quy định pháp luật liên quan

• Khoản 2 Điều 176 của Bộ luật Dân sự năm 1995
• Điều 15 của Luật Hôn nhân và gia đình năm 1986

Từ khóa của án lệ

“Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất”; “Định đoạt tài sản chung của vợ chồng”; “Xác lập quyền sở hữu theo thỏa thuận”.

Nội dung vụ án

• Nguyên đơn: Bà Kiều Thị Tý, ông Chu Văn Tiến
• Bị đơn: Ông Lê Văn Ngự
• Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: Bà Lê Thị Quý, bà Trần Thị Phấn, anh Lê Văn Tám, chị Lê Thị Tưởng, anh Lê Đức Lợi, chị Lê Thị Đường, anh Lê Mạnh Hải, chị Lê Thị Nhâm

Năm 1996, vợ chồng bà Tý mua 2 căn nhà cấp 4 trên diện tích đất thổ cư khoảng 160m² của ông Lê Văn Ngự tại xã Xuân La, huyện Từ Liêm, thành phố Hà Nội. Giá mua là 110 cây vàng, bà Tý đã trả đủ và nhận nhà, đất để quản lý, sử dụng. Tuy nhiên, khi làm thủ tục xin cấp giấy tờ về quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất, ông Ngự gây khó khăn, cho rằng bà Tý còn nợ hơn 3 cây vàng và chỉ bán phần nhà, đất phía trong, còn nhà, đất giáp mặt đường vẫn thuộc về ông. Cuối năm 2006, ông Ngự tự ý vào ở và xây tường ngăn giữa phần mái hiên của căn nhà cấp 4 giáp mặt đường.

Quyết định của Tòa án

Tòa án sơ thẩm và phúc thẩm đã chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Tý, buộc ông Ngự và những người liên quan phải trả lại diện tích nhà đất 23,4m² tại số 39 đường Xuân La. Tuy nhiên, Viện kiểm sát nhân dân tối cao kháng nghị, đề nghị hủy bản án phúc thẩm và sơ thẩm vì cho rằng Tòa án xác định sai quan hệ pháp luật tranh chấp.

Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao sau đó nhận định rằng việc chuyển nhượng nhà, đất giữa ông Ngự và bà Tý là hợp pháp, bà Phấn biết và đồng ý việc chuyển nhượng, do đó bác bỏ kháng nghị của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.